| Ad ve Soyad | : | |
|---|---|---|
| E-Posta | : | |
| Telefon | : | |
Ana Belirtiler
*İstem Dışı Anılar, Düşler, Geçmişe Dönüşler
*Anılar Akla Gelince Fizyolojik Tepkiler
*Travmayı Hatırlatan Uyaranlardan Kaçınma
*Kendini Suçlama ve Olumsuz Duygulanım
*Kolay Öfkelenme, Tetikte Olma ve İrkilme
*Uyku Bozukluğu ve Odaklanmada Güçlük
TSSB
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
"Travmayı Hatırlama, Kaçınma ve Fizyolojik Tepkiler"
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Nedir?
TSSB Tanımı
Travma Sonrası Stres Bozukluğu; artan kaygı düzeyi, travmayla ilişkili uyaranlardan kaçınma ve uyarılma düzeyinde artış gibi belirtilerin yer aldığı ciddi bir stresöre yönelik aşırı tepkileri içermektedir. Savaş veya çatışmaların askerler üzerindeki olumsuz etkileri olabileceği uzun yıllardır bilinmesine karşın, Vietnam Savaşı sonrası bu tanımın önemi artmıştır. Bu tür bozukluklara yönelik tanılar, ciddi travmalar söz konusu olduğunda gündeme gelmektedir. Bu tanılar için kişi, ölüme şahit olmuş veya ölüm tehdidi almış, ciddi yaralanma veya cinsel saldırı gibi olaylara maruz kalmış olmalı ve bu tür olaylara şahit olmalıdır. Yukarıda söz edildiği gibi savaş gazileri sıklıkla bu tür olaylara maruz kalmaktadır. Ayrıca Travma Sonrası Stres Bozukluğu eştanıları arasında en yaygın olanları Majör Depresif Bozukluk, Yaygın Anksiyete Bozukluğu ve Alkol Kullanım Bozukluklarıdır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) Belirtileri 4 Grupta Toplanmıştır
*İstem dışı travmatik olayın yeniden deneyimlenmesi; kişinin olaya ilişkin tekrarlayıcı anıları olabilir ve kabuslar görebilir. Olayı anımsatan durum ve uyaranlardan yoğun düzeyde rahatsızlık duyabilir veya belirgin düzeyde fizyolojik tepkiler verebilir (savaş alanını çağrıştıran bir helikopter sesi, bir kadına tacizi anımsatan karanlık gibi)
*Olayla ilgili uyaranlardan kaçınma; bazı insanlar olayla ilgili anımsatıcı her şeyden kaçınabilir. Örneğin, bir gece canlı canlı toprağa gömülen bir Türk depremzede kapalı mekanlarda uyumaktan kaçınmıştır (McNally, 2003). Diğer insanlar, travmayı düşünmekten kaçınır; bazıları olayla ilgili sadece parça parça anıları hatırlatır. Bu belirtiler, olayları yeniden deneyimleme açısından çelişkili görünebilir; kişi, olayı hatırlatan şeylerden kaçınsa da kullanılan stratejiler genelde başarısızlıkla sonuçlanır ve nihayetinde yeniden deneyimleme yaşanır.
*Travma sonrası diğer duygudurum ve bilişsel değişimler; bunlar arasında; olayın bazı önemli yönlerini hatırlayamama, ısrarcı olumsuz bilişler, olaya dair kendini veya başkalarını suçlama, çeşitli aktivitelere katılmaya yönelik ilginin azalması, diğer insanlardan uzaklaşma veya olumlu duyguları hissedememe yer alır.
*Artan uyarılmışlık ve tepkisellik belirtileri; bu belirtiler arasında; sinirlilik hali veya saldırgan davranışlar, kayıtsız veya kendine zarar verici davranışlar, uykuda dalmada veya uyanık kalmada zorluk, konsantrasyon sorunlaır, aşırı tetikte olma hali ve kolaylıkla ürkme hali yer alır. (Kring, Ann M., et al. Abnormal Psychology. John Wiley & Sons, 2015)
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve DSM-V (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı)
Tanı Kriterleri
1. Aşağıdakilerden biriyle ya da daha fazlasıyla gerçek veya göz korkutucu biçimde ölüm, ağır yaralanma ya da cinsel saldırıya uğramış olma, doğrudan bir olay yaşamış olma, başkalarının yaşadığı olaylara tanık olma, bir yakının ve ya arkadaşının başına bu olayların geldiğini öğrenme veya travmatik olayların rahatsız edici ayrıntılarıyla yineleyici biçimde ya da aşırı bir düzeyde karşı karşıya kalma.
2. Aşağıdaki istem dışı ve girici nitelikteki belirtilerden en az 1’i:
- Yineleyici, istem dışı gelen ve sıkıntı yaratan travma anıları veya çocuklarda travma temalarının yer aldığı tekrarlayıcı oyunlar
- Olaylar ile ilişkili tekrarlayıcı ve sıkıntı veren rüyalar
- Kişinin travmatik olayları yeniden yaşıyormuş hissine kapılması veya davranması gibi dissosiyatif tepkiler (geçmişe dönüş, flashback). Çocuklarda oynanan oyunlarda travmanın yeniden canlandırılması.
- Travmatik olayları simgeleyen ve çağrıştıran uyaranlarla karşılaşınca yoğun veya uzun süreli ruhsal sıkıntı yaşama.
3. Aşağıdaki kaçınma belirtilerinden en az 1’i:
- Olayları simgeleyen, çağrıştıran içsel uyaranlardan (düşünce, duygu, anı) kaçınma
- Olayları simgeleyen, çağrıştıran dışsal uyaranlardan (insanlar, yerler, nesneler, durumlar) kaçınma.
4. Aşağıda verilen bilişler ve duygudurumdaki olumsuz değişimlerden en az 2’si:
- Travmatik olayların önemli bir bölümünü hatırlayamama
- Kendisi, başkaları ve dünya ile ilgili abartılı ve tekrarlayıcı olumsuz inançlar veya beklentiler
- Olaylar için abartılı ve tekrarlayıcı şekilde kendini veya başkalarını suçlama
- Yineleyici olumsuz duygusal durum veya 7 yaşından küçük çocuklarda sıkça olumsuz duygular yaşanması
- Önemli aktivitelere duyulan ilgide ya da katılımda belirgin bir ilgi azalması
- Başkalarından kopma veya yabancılaşma duyguları veya 7 yaşından küçük çocuklarda sosyal içe çekilme
- Sürekli bir biçimde olumlu duygular yaşayamama
5.Aşağıda verilen uyarılma ve tepki gösterme biçimlerindeki değişimlerden en az 2’si:
- Saldırganlık, öfke patlamaları, kızgınlık
- Sakınmaksızın davranmaveya kendine zarar verici davranışlarda bulunma
- Her an tetikte olma
- Abartılı irkilme tepkisi gösterme
- Konsantrasyon sorunları
- Uyku bozukluğu
6. Belirtiler travmatik olaydan sonra başlamıştır veya kötüleşmiştir ve 1 aydan daha uzun süreyle görülmektedir.
7. 7 yaşından küçük çocuklarda tanı için 1,2,5,6 ölçütleri karşılanmalıdır. 3 ve 4 kategorisinin herhangi birinde yalnızca 1 belirtinin karşılanması yeterlidir.
